Cardoun-blanc
Silybum marianum
Asteraceae Compositae
Àutri noum : Cardoun-de-Marìo, Merlus-de-champ, Panicaut-blanc, Galifo, Cachofle.
Noms en français : Chardon Marie, Artichaut sauvage.
Descripcioun :Cardoun proun couneigu de nòsti campagno. Es uno grando planto de l'an (0,5 à 3 m), forto, emé d'espinasso que fan proun mau (subretout aquéli de la flour coumpausado). L'ivèr se recounèis à si rouseto de gràndi fueio tacado de blanc.
Usanço :Tout èi bon à manja dins lou cardoun blanc, di racino i fueio en passant pèr li tijo, sènso óublida li cor di flour que s'adoubon coume de cachofle, après avé leva lis espino ! Li grano podon servi à faire uno meno de cafè. Lou cardoun-de-Marìo caup de silimarino bono pèr lou fege e la vesiculo : faire d'infusioun de racino (P. Lieutaghi op.cit., p. 156).
Port : Grando erbo
Taio : Pancaro entresigna
Fueio : alterno
Tipe bioulougico : Teroufite
Cicle bioulougico : Planto de l'an
Gènre : Silybum
Famiho : Asteraceae
Famiho classico : Compositae
Coulour de la flour :
Roso
Petalo : >6
Ø (o loungour) flour : Pancaro entresigna
Flourido : Printèms
- Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto :
Pancaro entresigna
Aparado : Noun
Liò : Ribiero
- Escoumbre e proche dis oustau
- Champ
Estànci : Termoumediterran à Coulinen
Couroulougi :
Pancaro entresigna
Ref. sc. : Silybum marianum (L.) Gaertn., 1791
Betounico
Betonica officinalis
Lamiaceae Labiaceae
Autre noum : Betouino.
Nom en français : Bétoine officinale.
Descripcioun :La betounico trachis dins li bos fres coume li blachiero. Se recounèis à soun enflourejado di flour sarrado qu'escoundon la cambo e à si fueio amé de gròssi dènt redouno. La baso de la tijo èi souvènt torso.
Usanço :Li fueio e li flour soun couneigudo pèr èstre vertuouso pèr desencoumbra li brouncho, ajuda à digeri, sougna li plago e tambèn èstre febrifujo. La racino èi purgativo e fai raca (emetico).
Port : Erbo
Taio : 10 à 80 cm
Fueio : óupousado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Betonica
Famiho : Lamiaceae
Famiho classico : Labiaceae
Ordre : Lamiales
Coulour de la flour :
Roso
Petalo : irreguliero
Ø (o loungour) flour : 1 à 1,5 cm
Flourido : Printèms
- Estiéu - Autouno
Sòu : Si (Ca)
Autour basso e auto : 0 à 1800 m
Aparado : Noun
Mai à óutobre
Liò : Blachiero
- Bos fres
- Pelouso
- Relarg à jóuinis aubret
Estànci : Mesoumediterran à Mountagnard
Couroulougi : Éurasiatico-Cèntre-Ouèst
Ref. sc. : Betonica officinalis L., 1753
(= Stachys officinalis (L.) Trévis., 1842 )